بیانیه گام دوم انقلاب طرح هادیِ عملیاتی تمدن سازی است|گام دوم جهاد اکبر است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی «الزامات راهبردی گام دوم انقلاب اسلامی» با ارائه علیرضا صدرا رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت و عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به همت پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد که در این کرسی ترویجی مرتضی یوسفی به عنوان ناقد حضور داشت و شریف لک زایی دبیری این کرسی را بر عهده داشت.

در ابتدای این کرسی ترویجی، لک زایی به بیان مقدماتی در رابطه با موضوع این کرسی پرداخت و اظهار داشت: بیانیه گام دوم را رهبر معظم انقلاب ارائه فرمودند و مورد بهره برداری قرار دادند و بحث های مهمی هم حول آن شکل دادند.

وی گفت: بنده در ابتدا گمان کردم که بیانیه ای اجرایی است و نمی توان در خصوص آن مباحث نظری، فلسفی و جامعه شناختی مطرح شود، اما آنچه که اهمیت دارد، این است که باید در مرحله اجرا یک تحول و تغییری بر اساس آن فرمایشات و تجربه چهل ساله صورت بگیرد.

دبیر این کرسی ترویجی به بیان گزارشی از بیانیه گام دوم انقلاب پرداخت و تصریح کرد: این بیانیه دو بخش دارد، یکی توصیف وضعیت شرایط ایران در چهل سال گذشته انقلاب اسلامی است و توجه به این پیشنیه و آسیب شناسی آن چه که گذشته، در این بیانیه پررنگ مطرح شده است؛ بخش دوم، ترسیم شرایط برای آغاز گام دوم انقلاب اسلامی با این گزارشی که از چهل سال انقلاب داده شده، به صورت خیلی برجسته ای مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: نکاتی در این بیانیه وجود دارد که شاید به مثابه ایجاد انگیزه های مهمی در جامعه است که می تواند این گام را استوار تر به پیش ببرد؛ در این بیانیه، تأکید مقام معظم رهبری بر حرکت و مدیریت جهادی، بحث امید و نقش امید و خوش گمانی نسبت به آینده برای آغاز گام دوم انقلاب است.

تحقق نظام پیشرفت اسلامی در گروه حضور جوانان در پست های مدیریتی

لک زایی اظهار داشت: یکی از دیگر از مباحثی که در بیانیه گام دوم انقلاب بر روی آن تأکید شده، حضور و مشارکت مردم در مسیر گام دوم به ویژه بحث اولویت و حضور جوانان است؛ این که اگر بخواهد نظام پیشرفته اسلامی محقق شود، با حضور جوانان محقق می شود و به این معناست که باید پوست اندازی ایجاد شود و خیلی از مدیریت ها و فضای اجرایی و اداری به دست جوانان سپرده شود تا بتوانند در این فضا حرکت کنند و تحول و پیشرفت نظام اسلامی را رقم بزنند.

گام دوم به معنی حرکت در مسیر شعارهای اصلی انقلاب اسلامی است

وی با اشاره به بیاناتی از مقام معظم رهبری در خصوص لزوم محوریت شعارهای انقلاب در کارها گفت: تلقی رهبر معظم انقلاب این است که گام دوم به معنی حرکت در مسیر شعارهای اصلی انقلاب اسلامی است و ایشان تعبیر خوبی داشتند "هر کجا که موفقیتی ایجاد شده، حرکت بر مدار شعارهای اصیل انقلاب اسلامی بود و هر کجا که آسیبی به ما وارد شده، به خاطر این بوده که بر اساس شعارها و هدف اصلی انقلاب اسلامی حرکت نکرده ایم.

دبیر این کرسی ترویجی تصریح کرد: یک نکته بسیار کلیدی و مهم در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، مسأله چشم انداز تمدنی بوده که گام دوم به مثابه این است که بایستی به سمت تمدن سازی حرکت کنیم؛ رهبر معظم انقلاب فرمودند که به سمت خودسازی، جامعه سازی و دولت سازی حرکت کنیم اما این ها بایستی به سمت تمدن سازی حرکت کنند؛ یعنی برای این که بتوانیم به سمت تمدن اسلامی گام برداریم، باید این سه مورد اتفاق بیفتد.

بدون توجه به علم و پژوهش، پیشرفت اتفاق نمی افتد/اخلاق و معنویت عنصر کلیدی انقلاب اسلامی است

وی درباره توصیه های مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب افزود: رهبر معظم انقلاب در بخش پایانی این بیانیه توصیه هایی دارند که اهمیت زیادی دارد و باید به آن توجه شود؛ از جمله آنها، علم و پژوهش است که بدون توجه به علم و پژوهش، پیشرفت اتفاق نمی افتد؛ تأکید و توجه بر معنویت و اخلاق است توصیه دیگری می باشد که عنصر کلیدی انقلاب اسلامی است و اگر ما از این مسیر دور شویم، طبیعتا از مسیر انقلاب اسلامی دور شده ایم؛ بحث اقتصاد و معیشت و توجه به خودباوری و تقویت جنبه های بومی اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد از دیگر توصیه های ایشان است.

نظام سازی جمهوری اسلامی ایران جهاد اصغر معنوی ما بوده است

سپس، صدرا گام اول انقلاب اسلامی را نظام سازی جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد و اظهار داشت: این نظام سازی جهاد اصغر معنوی ما بوده که معمولاً جهاد اصغر سلبی است، یعنی موانع و عوامل مخل را رفع کرده و زمینه سازی و شرایط را ایجاد خواهد کرد و عوامل مؤثر را فراهم می کند که اصطلاحاً به آن "چله نخست" گفته می شود.

وی به بیان الزامات سه گانه گام اول انقلاب پرداخت و گفت: در چله نخست ظرفیت سازی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی صورت گرفته و پای کار آمده است؛ گام اول که نظام سازی و ظرفیت سازی است، الزامات سه گانه ای داشته که گذار، یکی راهبردها بوده که باید نهادسازی می کرده و با موفقیت تمام انجام شده و کاملاً کارآمد بوده است. 

گام دوم انقلاب اسلامی جهاد اکبر است

رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، گام دوم انقلاب را ایجابی دانست و تصریح کرد: گام دوم، تمدن سازی اسلامی ـ ایرانی است و این گام، جهاد اکبر است و ایجابی بوده و به ضرورت ها می پردازد و آنها را تحقق می بخشد.

وی با بیان این که گام دوم انقلاب چله دوم است، افزود: همچنین، گام دوم ایجادی است و ظرفیت ها را در جهت دولت سازی، جامعه سازی و تمدن سازی بهره برداری می کند.

چشم انداز بیانیه گام دوم انقلاب تمدن سازی نوین اسلامی است

صدرا اظهار داشت: بیانیه گام دوم انقلاب، طرح است و هر طرحی باید سه عنصر داشته باشد و این عناصر در بیانیه مذکور وجود دارد، یکی این که باید چشم انداز داشته باشد و برای طرح ریزی ابتدا بایستی اهداف، غایات، اغراض و چشم انداز داشته باشد؛ چشم انداز بیانیه گام دوم انقلاب، تمدن سازی نوین اسلامی است.

وی گفت: یک طرح در وهله دوم باید چالش را نشان دهد؛ چالش، کارآمد سازی به ویژه دولت سازی کارآمد است، چرا که دولت، نقطه کلیدی و به معنای هیئت حاکمه و راهبردی نظام است.

آغاز بیانیه گام دوم انقلاب و الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت از سال 1400

عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، راهبرد را سومین مرحله از بیانیه گام دوم انقلاب دانست و تصریح کرد: مرحله سوم در یک طرح، راهبرد است؛ در اینجا سؤالی پیش می آید که چگونه از چالش به چشم انداز برسیم و از وضعیت مطلوب به وضعیت مورد نظر برسیم؛ راهبرد ما الگوسازی پیشرفت است که آن را رهبر معظم انقلاب پنج شش سال پیش ابلاغ کرده اند و ابتدای سال 1400 همزمان با بیانیه گام دوم انقلاب باید آغاز شود.

وی افزود: در بیانیه گام دوم انقلاب چهار الزام مطرح است و تمدن سازی نوین اسلامی الزامات چهارگانه ای وجود دارد که یکی از آنها تبیین علمیِ نظری است، هم از لحاظ فلسفی و حِکمی و هم از حیث دانش اجتماعی و انسانی و هم از حیث فقهی و حقوقی بوده که رهبری آن را انجام داده است؛ ممکن است که تفسیر و تشریح کنیم اما در حد طرح و تبیین انجام شده و رهبری خطوط را به ما داده اند.

صدرا اظهار داشت: مرحله دوم، راهبرد ترسیم عملی، عملیاتی و فنی است و باید به صورت یک راهبرد در بیاید و باز هم این مرحله را رهبری انجام داده اند و سند ترسیم شده و چالش، چشم انداز، فرایند و راهبرد را نشان داده است.

ضرورت گفتمان سازی نسبت به بیانیه گام دوم انقلاب

وی با اشاره به بی اثر بودن بیانیه گام دوم اانقلاب بدون گفتمان سازی، گفت: الزام بعدی، ترویج این سند است و الزام چهارم، تحقق آن است یعنی اکنون باید گفتمان سازی صورت بگیرد؛ تا زمانی که گفتمان سازی نشود، هیچ اثری ندارد.

بیانیه گام دوم انقلاب ابلاغیه است نه اعلامیه

رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان این که بیانیه نباید گام دوم انقلاب را یک اعلامیه تلقی کنیم، تصریح کرد: چند الزام مقدماتی وجود دارد که مقدم بر تمام اینها، الزام سلبی است و آن این که بیانیه گام دوم انقلاب را یک اعلامیه تلقی نکنیم اما ایجابی آن، یک ابلاغیه است؛ اعلام جهت اطلاع، استحضار و تحقق است و وقتی که ابلاغ می شود، برای عمل و تحقق است.

وی با بیان این که تمام نهادها باید وظیفه خود را نسبت به اجرایی سازی بیانیه گام دوم انقلاب انجام دهند، افزود: بایستی مواظب باشیم که خط انحرافی ایجاد نشود که از ابتدا تفسیر، تحریف و تقلیل به یک اعلامیه شود که رهبری اعلام کرده اند، این در صورتی است که رهبر معظم انقلاب ابلاغ کرده اند، یعنی تمامی نهادها باید کار مربوط به خود را اجرا کنند.

چشم انداز بیانیه گام دوم انقلاب تجدید تمدن پیشین و تأسیس و تمدن سازی نوین اسلامی است

صدرا با اشاره به این که بیانیه گام دوم انقلاب یک طرح عملیاتی نیست، اظهار داشت: این بیانیه، یک طرح هادیِ عملیاتی تمدن سازی است؛ چشم انداز بیانیه گام دوم انقلاب تجدید تمدن پیشین و تأسیس و تمدن سازی نوین اسلامی است، یعنی عقبه ای داریم که می خواهیم آن را احیا کنیم.

وی به فرمایشی از رهبر معظم انقلاب پرداخت و گفت: چالش و راهبرد آن را رهبری مطرح فرموده اند و دقیقاً بر روی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت تأکید کرده اند که راهبرد ما این است؛ حضرت آقا فرمودند "تمدن، پیشرفت همه جانبه است".

ضرورت توجه به بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان نقشه جامع راهبردی تمدن سازی

عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران تصریح کرد: نمی توانیم بدون پیشرفت و کارآمدی، تمدن سازی کنیم؛ باید بیانیه گام دوم انقلاب را به عنوان نقشه جامع راهبردی تمدن سازی نگاه کنیم.   

وی بر لزوم برقراری تفاهم نامه اقتصادی میان جمهوری های اسلامی تأکید کرد و افزود: در جهان پنج جمهوری اسلامی شکل گرفته که ایران، عراق، بوریتانی، پاکستان و افغانستان هستند که نه اسماّ، بلکه رسمشان جمهوری اسلامی است؛ باید بین جمهوری ها تفاهم نامه اقتصادی برقرار شود؛ به فرموده امام راحل باید اتحاد جماهیر اسلامی شکل بگیرد تا مردم سالاری انجام شود، وگرنه تمدن اسلامی پا نمی گیرد.

صدرا اظهار داشت: این موضوع باید اساس برنامه ای قرار گیرد و در مجمع تشخیص مصلحت نظام دو برنامه 25 ساله بر روی آن نوشته شود و در مجلس شورای اسلامی هر برنامه 25 ساله به 5 برنامه تبدیل و بودجه تعیین شود و زمان گذاشته شود و بررسی صورت گیرد؛ نهادهای مربوطه مانند دیوان عالی کشور نیز باید نظارت کنند و قطعاً برنامه ششم باید بر این اساس بازیابی شود؛ بنابراین، برنامه راهبردی نقشه جامع هم است و یا می تواند باشد یا باید تبدیل شود.

بیانیه گام دوم انقلاب سند ابلاغی است

وی گفت: بیانیه گام دوم انقلاب، سند ابلاغی است؛ این سند مبانی، تدابیر، افق، رسالت و آرمان هایی دارد که آرمان ها به صورت دوره های ده ساله به ترتیب دولت سازی کارآمد، جامعه سازی، امت سازی، بازار بین المللی اسلامی و تمدن سازی را شکل می دهد؛ این مراحل باید به صورت برنامه ای شکل اجرایی پیدا کند.

رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به این که باید گفتمان سازی انجام شود تا اجماع سازی ملی، فراملی و عزم سازی شکل گیرد، تصریح کرد: برای این کار اجماع نخبگان کافی نیست و باید اجماع مردمی و مسئولین صورت گیرد که هر کدام نباشد، فایده ندارد.

اجماع سازی باید با عزم سازی همراه باشد

وی بر ضرورت اجماع سازی همراه با عزم سازی تأکید کرد و افزود: اجماع سازی به تنهایی نیز مؤثر نیست و بایستی با عزم سازی همراه باشد و باید احساس نیاز در افراد ایجاد شود؛ شیوه گفتمان برای نخبگان و خواص، برهان است اما برای توده مردم ملموس، تبلیغی، به روز و با فیلم و غیره است؛ برای کارمندان، مدیران و وزرای دولت باید گفتمان مدیریتی انجام شود تا توجیه شوند، مانند آموزش های ضمن خدمت و غیره؛ باید حوزه های دولتی، نهاد رهبری و نهادهای قوای مربوطه هر کدام کار ویژه خود را انجام دهند تا به هدف برسیم.

صدرا با بیان این که مقام معظم رهبری در بعد تحقق راهبردهای عملیاتی بر دو عنصر جوانی سازی و جهادی سازی تأکید می کنند، اظهار داشت: منظور از جوانی سازی، نشاط جوانی است و باید ترکیب نشاط جوانی و تجربه افراد مسن را داشته باشیم؛ عامل ابرقدرت شدن چین استفاده از سه نسل در کنار هم است؛ بایستی مدیریت اجرایی جوان باشد اما جوانی که از تجربه 40 ساله میانسال استفاده کند.

بایستی دفاع مقدس را در سازمان هایمان باز تولید کنیم

وی با اشاره با این که با مدیریت سازمانی کنونی نمی توان رشد کرد، گفت: ما تجربه جهاد داریم؛ باید نهادها را سازماندهی کرده و دفاع مقدس را در سازمان هایمان باز تولید کنیم.

عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بر عدم تناسب ساختار اداری کشور با انقلاب تصریح کرد: انقلاب نیروهای زیادی تولید می کند اما ساختار اداری مان متناسب با انقلاب و نیروهای آن نیست و این مسأله قابل حل است؛ زیرساخت قوی داریم و در بهره وری مشکلی نداریم اما اثربخشی مان مشکل دارد.

انتقاد از قوانین مالیاتی موجود در کشور

وی ضمن انتقاد از قوانین مالیاتی موجود در کشور افزود: مجمع باید دو برنامه 25 ساله بنویسد و به مجلس شورای اسلامی ابلاغ کند و مجلس هر کدام را به برنامه های پنج ساله تبدیل کند؛ تمام قوانین ما باید بر این اساس تشکیل شود؛ به عنوان مثال، قوانین مالیاتی موجود ضد پیشرفت است، چه برسد به تمدن سازی؛ یعنی کسی که کارخانه ای را به راه انداخته و کارآفرینی کرده مورد هجمه های قوانین قرار می گیرد، و این به معنای ضد کارآفرینی است.

صدرا اظهار داشت: اکنون دوره دولت سازی کارآمد است و جزء الزامات این سند می باشد و بدون آن انجام نمی گیرد؛ در این سند شئون و مراحل مختلف گفته شده و باید منابع را بسیج کرده و سازماندهی، اجرایی و نظارت کنیم؛ سپس جامعه سازی اسلامی را پیش رو داریم و بایستی جبهه مقاومت اسلامی متشکل شود و نهایتاً اتحاد جماهیر اسلامی و امت سازی، قرار دارد.

وی گفت: اکنون در اروپا 52 میلیون مسلمان زندگی می کنند و در سال 2050 تعداد مسلمانان اروپا از مسیحیان پیشی می گیرد و تمامی کشورها اسلامی می شوند؛ سه میلیون یهودی به آمریکا رفته و آنجا را فتح کرده اند و رسانه ها و مجامع پولی را گرفته اند؛ در دانشگاه ها و صنعت آنجا یهودی دیده نمی شود.

رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت تصریح کرد: همانطور که یهودی ها اراده کردند و با سه میلیون نفر آمریکا را در دست گرفته اند، چرا ما نتوانیم با وجود 52 میلیون مسلمان این کار را انجام دهیم؟

استخراج و تدوین رهیافت راهبردی تمدن سازی نوین رهبر معظم انقلاب

وی افزود: رهیافت راهبردی تمدن سازی نوین رهبر معظم انقلاب که همین بیانیه باشد را تحلیل کرده ام و مستندات و دلایل آن را استخراج کرده و اسنادی را ارائه کرده ام و تقریباً 160 صفحه شده و آماده انتشار است.

صدرا اظهار داشت: راهبردی تمدن سازی نوین اسلامی رهبری، مسأله دیگری است که در 800 صفحه تمام متون و راهبردهای تمدن سازی رهبر معظم انقلاب را از ابتدای دوران رهبری ایشان که وارد بحث تمدن سازی شده اند را جمع آوری کرده ام و سیر تکاملی آن طی شده و آماده انتشار است و بدون این راهبردها و رهیافت ها قطعاً راه به جایی نمی بریم.

سپس، مرتضی یوسفی راد به عنوان ناقد این کرسی ترویجی، گفت: یکی از نقاط عطف بیانیه گام دوم انقلاب، وجود دو نگاه فرابخشی کلی به دستاوردهای انقلاب اسلامی و نگاه فرایندی در مدیریت کشور است که آقای صدرا سخنانی را ناظر به هر دو بخش ارائه کردند.

وجود امید و هشدار در بیانیه گام دوم انقلاب

وی تصریح کرد: در بیانیه گام دوم انقلاب امید و هشدار نسبت به آسیب هایی که ممکن است متوجه دستاوردهای انقلاب اسلامی شود هم وجود دارد؛ ایجاد امید در چارچوب یک عقلانیت در توجه به ارزش ها، نقد پذیری، نظریه سازی، ظرفیت سازی، اولویت سنجی و تعدیل گرایی است.

ناقد این کرسی افزود: وجود قوت هایی که حاصل مبانی انسان شناسانه انقلاب اسلامی است و قوت هایی که ناشی از ارزش های تولید شده در انقلاب اسلامی(به خصوص در دهه اول انقلاب و دفاع مقدس تولید شد) را شاهد بوده ایم و هستیم، خواسته یا ناخواسته ما را به سمت رویکرد آرمان گرایی و دوری از واقعیت های موجودی که در جامعه فعلی ما می گذرد؛ همچنین ما را ناخواسته به تولید یک انتظاراتی ایجاد کرد که گویا ظرفیت هایی داریم که می توانیم از این ظرفیت ها با وجود آزمایش و تستی که در دفاع مقدس صورت گرفت، امکان آن وجود دارد که بتوانیم با عبور از وضعیت داخلی، بیشتر ظرفیت ها و پتانسیلی که تولید شده در تحقق ارزش های انقلاب اسلامی در بیرون از مرزها با رویکرد تمدن سازی در آنجا بهره گیری کنیم و به کار بگیریم.

وی این در حالی است که هشدارهایی که در بخش دیگری از این بیانیه حاکم است، یا از آنها غفلت شد یا نادیده گرفته شد؛ در این دوران، شاهد ضعف جدی در نادیده گرفتن واقعیت های موجود در جامعه هستیم، حتی ناتوان از این شده ایم که به جامعه سازی مدنی بپردازیم یعنی امروز عموم رفتار مردم ما در موضوعات مختلف ویژگی های یک نظم، تعامل و زندگی مدنی را ندارد.

توجه به حقوق مدنی افراد اولین نیاز برای رسیدن به تمدن سازی

یوسفی راد اظهار داشت: در راهنمایی و رانندگی حق و حقوق طرف مقابل مطرح است؛ موتور سوار به نحوی می خواهد به مقصود خود برسد و راننده ماشین بی توجه به حقوق، رانندگی می کند؛ کمترین چیزی که رعایت می شود، عدم توجه به حقوق مدنی افراد هم نوع خودمان است و این اولین و آغازین نقطه و نیازی است که برای رسیدن به تمدن سازی باید طی شود.

وی گفت: متأسفانه ما در مراحل اولیه مدنیت ضعف و کاستی جدی داریم و تعاملات مدنی لازم را نداریم و گویا اصالت فرد را بر اصالت جمع غلبه دادیم، در حالی که آموزه های دینی و مدنی و آثار کتبی و غیر کتبی ما درباره زندگی فردی همراه با زندگی جمعی را فراوان توصیه می کند و متأسفانه این کمترین توجه در زندگی اجتماعی و مدنی ما دارد صورت می گیرد.

ناقد این کرسی تصریح کرد: ما هنوز قدم های اولیه برای تمدن سازی را شروع نکرده ایم که یک زندگی مدنی تعاملی مبتنی بر عدالت مدنی تا به محبت و انس و الفت برسد.

وجود ضعف جدی در هویت سازی مدنی و گفتمان مدنیت

وی با بیان این که ضعف جدی در هویت سازی مدنی و گفتمان مدنیت داریم، افزود: همینطور مادامی که به بحث مدنیت توفیق لازم را حاصل نکنیم، چه انتظاری است که نگاه فرامدنی را تسهیل کنیم و تعالی گرایی را مادامی می توانیم آغاز، ترسیم و ترویج کنیم که مدنیت و زندگی جمعی مبتنی بر عدالت، محبت، انس و الفت در بین ما رایج شده باشد؛ این درحالی است که واقعیت های امروز جامعه ما به چیزی که حکایت ندارد، همین امر است و ضعف جدی بوده که جامعه ما متوجه این شده است؛ جامعه ما بعد از گذشت چهل سال از گذشت انقلاب اسلامی این توجه را پیدا کرده است.

یوسفی راد اظهار داشت: ضعف جدی در مدیریت سیاسی کشور و بحث کارآمدی، مردم سالاری و پاسخگو بودن و حقوق مردم داریم؛ ما کمتر به مردم آموزش داده ایم که حق مطالبه و حق پرسشگری دارند و کمتر این تمرین، توانایی و امکان را فراهم کرده ایم که مردم پرسشگر باشند و فهم عمیق عالمانه از منافع خود داشته باشند و بیش از هر چیز احساسات را ترویج کرده ایم و در و دیوار ما شعار، مفاهیم و ارزش هایی است که بیشتر مقوّم ابعاد تخیلی و ارزشی است تا رفتار معقول.

وی با بیان این که امروز در اخلاق و معنویت ضعف جدی داریم، خاطرنشان کرد: امروز فاصله نسلی ما مؤید همین مطلب است که در و دیوار این قمی که مکان و شهری باشد که آن مدنیت متعالی در آن محقق شود را نمی بینیم و از مراتبی که دیده شده، فاصله داریم؛ امروز در اخلاق و معنویت ضعف جدی داریم./822/ج

خبرنگار: مهدی فلاحی